INFORMACJE DLA SYGNALISTÓW

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (zwana dalej także ustawą o ochronie sygnalistów), która służy wdrożeniu do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. 

Kim jest sygnalista

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. 

Kontekst związany z pracą to przeszłe, obecne lub przyszłe działania związane z wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji w podmiocie prawnym lub na rzecz tego podmiotu, lub pełnienia służby w podmiocie prawnym, w ramach których uzyskano informację o naruszeniu prawa oraz istnieje możliwość doświadczenia działań odwetowych.

Przykładowymi kategoriami zawodowymi, których dotyczy kontekst związany z pracą są np.: pracownik; osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej; przedsiębiorca; prokurent; akcjonariusz lub wspólnik; stażysta; wolontariusz; praktykant; itd.

Co to jest naruszenie prawa

Naruszenie prawa – jest to działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące:

1) korupcji;

2) zamówień publicznych;

3) usług, produktów i rynków finansowych;

4) przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

5) bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;

6) bezpieczeństwa transportu;

7) ochrony środowiska;

8) ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;

9) bezpieczeństwa żywności i pasz;

10) zdrowia i dobrostanu zwierząt;

11) zdrowia publicznego;

12) ochrony konsumentów;

13) ochrony prywatności i danych osobowych;

14) bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;

15) interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej;

16) rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych;

17) konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z dziedzinami wskazanymi w pkt 1-16.

Informacja o naruszeniu prawa może dotyczyć uzasadnionego podejrzenia naruszenia prawa, do którego doszło lub prawdopodobnie dojdzie, albo próby ukrycia takiego naruszenia prawa.   

Sposoby zgłaszania

Jeżeli chcesz dokonać zgłoszenia w Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w Bochni możesz to zrobić poprzez następujące kanały komunikacji:

• W postaci papierowej na adres do korespondencji Inspektoratu: Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Bochni, ul. Windakiewicza 9/4, 32-700 Bochnia, z dopiskiem na kopercie „zgłoszenie naruszenia prawa” lub zgłoszenie sygnalisty”;
• W postaci elektronicznej – pocztą elektroniczną na adres: sygnalista@bochnia.pinb.gov.pl
• Ustnie w siedzibie Inspektoratu. Aby dokonać zgłoszenia ustnego należy w tym celu złożyć wniosek o zorganizowanie przez pracownika upoważnionego bezpośredniego spotkania. Wniosek można złożyć w postaci papierowej na w/w adres do korespondencji Inspektoratu, elektronicznie na adres sygnalista@bochnia.pinb.gov.pl, bądź ustnie w siedzibie Inspektoratu. Spotkanie zostanie zorganizowane w terminie 14 dni od dnia otrzymania takiego wniosku. Zgłoszenie ustne dokumentowane jest w formie protokołu.

Co powinno zawierać zgłoszenie zewnętrzne?

• Szczegółowy opis zgłaszanego naruszenia prawa – w tym kiedy, gdzie i w jaki sposób doszło do naruszenia prawa.
• Wskazanie osoby, która dokonała/zamierza dokonać naruszenia prawa.
• Informacje w jaki sposób naruszenie prawa łączy się z osobą zgłaszającą.
• Dane umożliwiające kontakt, jeżeli sygnalista chce otrzymać informację zwrotną w związku z dokonanym zgłoszeniem, a także w celu uzyskania informacji o ostatecznym wyniku postępowania wyjaśniającego wszczętego w związku z dokonanym zgłoszeniem (np. adres poczty elektronicznej).
• Dowody na poparcie zgłoszenia (jeśli są dostępne).
• Informacje czy sygnalista wyraża zgodę na ujawnienie swojej tożsamości.
• Podpis sygnalisty.

 

 

Tryb postępowania mający zastosowanie w przypadku zgłoszenia zewnętrznego oraz termin przekazania informacji zwrotnej

Do przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych, dokonywania ich wstępnej weryfikacji, podejmowania działań następczych oraz związanego z tym przetwarzania danych osobowych, a także kontaktu z sygnalistą w celu przekazywania informacji zwrotnych i w razie potrzeby zwracania się o wyjaśnienia lub dodatkowe informacje w zakresie przekazanych informacji, a także przekazywania zainteresowanym osobom informacji na temat procedury zgłoszeń zewnętrznych upoważniony jest pracownik Inspektoratu.

Zgłoszenia zewnętrzne mogą być dokonywane z podaniem danych osobowych, pozwalających na ustalenie tożsamości sygnalisty lub anonimowo.

W celu skutecznego podjęcia działań następczych lub przekazania informacji zwrotnej sygnalista powinien podać adres do kontaktu.

Sygnalista otrzymuje potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia chyba, że wystąpił z odmiennym wnioskiem w tym zakresie, bądź potwierdzenie zgłoszenia zagroziłoby ochronie poufności sygnalisty lub też nie podano adresu do kontaktu, ani nie jest możliwe jego ustalenie na podstawie podanych danych.

Pracownik upoważniony dokonuje wstępnej weryfikacji zgłoszenia zewnętrznego, czyli ustala czy zgłoszenie dotyczy informacji o naruszeniu prawa oraz czy naruszenie prawa obejmuje dziedzinę należącą do zakresu działania Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Bochni.

Nie podejmuje się działań następczych w przypadku, gdy w zgłoszeniu zewnętrznym dotyczącym sprawy będącej już przedmiotem wcześniejszego zgłoszenia przez tego samego lub innego sygnalisty, nie zawarto istotnych nowych informacji na temat naruszeń prawa w porównaniu z wcześniejszym zgłoszeniem zewnętrznym.

Pracownik upoważniony przekazuje sygnaliście informację zwrotną w terminie 3 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego, a w uzasadnionych przypadkach informacja zwrotna może zostać przekazana sygnaliście w terminie 6 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego. Pracownik upoważniony informuje sygnalistę o ostatecznym wyniku postępowania wyjaśniającego prowadzonego na skutek zgłoszenia zewnętrznego. Informacja zwrotna oraz informacja o ostatecznym wyniku postępowania wyjaśniającego przekazywana jest w sposób wskazany przez sygnalistę w zgłoszeniu zewnętrznym, za pośrednictwem niezależnych kanałów komunikacyjnych, w sposób zapewniający poufność danych osobowych sygnalisty. Jeżeli sygnalista nie wskaże sposobu przekazania informacji o których powyżej, informacje te są przekazywane w sposób w jaki zostało złożone zgłoszenie zewnętrzne.

Zgłoszenia anonimowe

Pracownik upoważniony może podjąć decyzję o rozpatrzeniu zgłoszenia anonimowego w przypadku, gdy z treści zgłoszenia wynikają istotne kwestie związane z naruszeniem prawa podlegające zgłoszeniu w ramach Procedury. W przypadku niepodjęcia decyzji o rozpatrzeniu zgłoszenia anonimowego, pozostawia się je bez rozpoznania.

W przypadku zgłoszenia anonimowego Sygnalista:

– nie otrzymuje informacji o przekazaniu zgłoszenia do organu właściwego, jeżeli zgłoszenie zewnętrzne dotyczy dziedziny nienależącej do zakresu działania Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego

– nie otrzymuje potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia,

– nie otrzymuje zaświadczenia o potwierdzeniu podlegania ochronie

– nie otrzymuje informacji zwrotnych o niepodjęciu działań

– nie otrzymuje informacji zwrotnej, oraz informacji o ostatecznym wyniku postępowania wyjaśniającego.

Ochrona sygnalisty i informacja o przetwarzaniu danych osobowych

Sygnalista podlega ochronie określonej w ustawie z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, pod warunkiem że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa.

Dane osobowe sygnalisty, pozwalające na ustalenie jego tożsamości, nie podlegają ujawnieniu nieupoważnionym osobom, chyba że za wyraźną zgodą sygnalisty, bądź w przypadku, gdy ujawnienie jest koniecznym i proporcjonalnym obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa w związku postępowaniem wyjaśniającym prowadzonym przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Bochni, w tym w celu zagwarantowania prawa do obrony przysługującego osobie, której dotyczy zgłoszenie. Przed dokonaniem ujawnienia sygnalista otrzymuje powiadomienie w postaci papierowej, bądź elektronicznej zawierające wyjaśnienie powodów ujawnienia danych osobowych.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Bochni po otrzymaniu zgłoszenia przetwarza dane osobowe w zakresie niezbędnym do przyjęcia zgłoszenia lub podjęcia ewentualnego działania następczego.  

Dane osobowe, które nie mają znaczenia dla rozpatrywania zgłoszenia, nie są zbierane, a w razie przypadkowego zbierania są niezwłocznie usuwane. Usunięcie tych danych osobowych następuje w terminie 14 dni od chwili ustalenia, że nie mają one znaczenia dla sprawy.

Przepisu art. 14 ust. 2 lit. f rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), zwanego dalej „rozporządzeniem 2016/679”, nie stosuje się, chyba że sygnalista nie spełnia warunków wskazanych w art. 6 albo wyraził wyraźną zgodę na ujawnienie swojej tożsamości.

Przepisu art. 15 ust. 1 lit. g rozporządzenia 2016/679 w zakresie przekazania informacji o źródle pozyskania danych osobowych nie stosuje się, chyba że sygnalista nie spełnia warunków wskazanych w art. 6 albo wyraził zgodę na takie przekazane.

Dane osobowe przetwarzane w związku z przyjęciem zgłoszenia zewnętrznego lub podjęciem działań następczych oraz dokumenty związane z tym zgłoszeniem są przechowywane przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Bochni przez okres 3 lat po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym przekazano zgłoszenie zewnętrzne do organu publicznego właściwego do postępowań zainicjowanych tymi działaniami.

Po upływie okresu przechowywania, Powiatowy Inspektor usuwa dane osobowe oraz niszczy dokumenty związane ze zgłoszeniem.

Charakter działań następczych

Działania następcze mają na celu ocenę prawdziwości informacji zawartych w zgłoszeniu zewnętrznym oraz przeciwdziałanie naruszeniu prawa będącemu przedmiotem zgłoszenia. Wobec czego Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Bochni przeprowadza postępowanie wyjaśniające, podejmuje czynności kontrolne, bądź wszczyna postępowanie administracyjne przewidziane przepisami ustawy Prawo budowlane.

 

Środki ochrony prawnej i procedury służące ochronie przed działaniami odwetowymi oraz

dostępności poufnej porady dla osób rozważających dokonanie zgłoszenia zewnętrznego.

 

            Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Bochni podejmuje działania organizacyjne w celu zapewnienia kompletności, poufności i integralności oraz zabezpieczenia przed dostępem osób nieupoważnionych danych przekazywanych w ramach zgłoszeń zewnętrznych. Procedura przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych oraz związane z nią przetwarzanie danych osobowych uniemożliwiają uzyskanie dostępu do informacji objętych zgłoszeniem osobom nieupoważnionym oraz zapewniają ochronę tożsamości sygnalisty oraz osoby, której dotyczy zgłoszenie.

            Środki ochrony sygnalistów obejmują zakaz działań odwetowych, prób lub gróźb zastosowania takich działań, takich jak zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy lub wstrzymywania awansu, pominięcia przy awansowaniu.

Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, lub prawo do zadośćuczynienia.

Dokonanie zgłoszenia przez sygnalistę nie może stanowić podstawy odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub odpowiedzialności za szkodę z tytułu naruszenia praw innych osób lub obowiązków określonych w przepisach prawa, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, ochrony danych osobowych oraz obowiązku zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem art. 5 ustawy o ochronie sygnalistów, pod warunkiem że sygnalista miał uzasadnione podstawy sądzić, że zgłoszenie zewnętrzne jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawy o ochronie sygnalistów. W przypadku wszczęcia postępowania prawnego dotyczącego odpowiedzialności, o której mowa powyżej, sygnalista może wystąpić o umorzenie takiego postępowania. Uzyskanie informacji będących przedmiotem zgłoszenia lub dostęp do takich informacji nie mogą stanowić podstawy odpowiedzialności, pod warunkiem że takie uzyskanie lub taki dostęp nie stanowią czynu zabronionego.

Środki ochrony prawnej mogą być odpowiednio zastosowane do osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą.

Jeżeli rozważasz możliwość dokonania zgłoszenia zewnętrznego, ale z jakiegoś powodu się wahasz, możesz kontaktować się z nami w celu przeprowadzenia poufnej porady. Do kontaktu wykorzystaj nasze standardowe kanały komunikacji.

 

Zachęta do korzystania z procedury zgłoszeń wewnętrznych

W przypadku, gdy sygnalista uważa, że nie zachodzi ryzyko działań odwetowych powinien rozważyć dokonanie zgłoszenia wewnętrznego bezpośrednio w swojej organizacji w ramach funkcjonującej tam procedury zgłoszeń wewnętrznych. W niektórych przypadkach można równie skutecznie zaradzić potencjalnym naruszeniom prawa podejmując szybką interwencję w ramach własnej struktury organizacyjnej.

 

 

Dane kontaktowe Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgłoszenia zewnętrznego możesz dokonać również do Rzecznika Praw Obywatelskich.

Zespół do spraw Sygnalistów Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
ul. Puławska 99a
02-595 Warszawa

Infolinia przeznaczona do dokonywania ustnych zgłoszeń zewnętrznych: (22) 20-98-499
https://bip.brpo.gov.pl/pl/sygnalisci

 

Formularz zgłoszeń zewnętrznych: https://sygnalisci.brpo.gov.pl/pl/formularz_zgloszenia